یکی از ابعاد این بیانات، اصول و شرایط خط مشی «تعامل سازنده با جهان» است که طی یکسال گذشته در سیاست خارجی کشور و در اقدامات اعلامی و اعمال دستگاه سیاست خارجی بارها مورد استناد و تاکید قرار داشته است. نگاه رهبری معظم نظام، تائید این خط مشی اما با خطوط و شرایطی است که از آرمان‌های نظام و ارزش‌های اساسی اسلامی- ایرانی نشات گرفته و با ماهیت و ایده‌های انقلابی، جهادی و اسلامی این مرز و بوم و کشور تناسب داشته باشد.

تعیین سیاست‌های کلی نظام از جمله در زمینه سیاست خارجی، از جمله مجاری مثبته نیاز ملی به رهنمودها و آموزه‌های مقام معظم رهبری در هدایت روابط خارجی و بین المللی کشور است. رهبری در رابطه با دیپلماسی هسته ای و دیگر محورهای خاص سیاست خارجی، بارها کارگزاران را راهنمائی نموده و در برخی از موارد نیز دستوراتی را صادر فرموده اند. متن بیاناتی که در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری منعکس شده است، به صورت دقیق کارکرد این بیانات را نشان می‌دهد؛ کارکردی که تصحیح محتوا و اصول گفتمان تعامل جهانی، از جمله آنها می باشد. در این نوشتار، با هدف تشریح و دسته بندی بیانات رهبری در خصوص نوع و محدوده تعامل جهانی که سازگار با سیاست های کلی و آرمان های نظام است، نکاتی را مورد اشاره قرار خواهیم داد.

پیش از این، در مورد معناشناسی، دامنه و چارچوب های تعامل سازنده با جهان، نقطه نظرات مختلفی در محافل رسمی و غیررسمی مطرح شده است. در هر حال، تعامل جهانی، یکی از خط مشی هائی است که رهبری معظم نظام نیز آن را بر پایه اصول و ویژگیها یا معیارهای خاص محتوائی، به عنوان یک محور مطلوب در روابط خارجی تائید فرموده اند. اما تعدد دیدگاهها و تفسیرها در مورد این خط مشی، نیاز به تصحیح برخی برداشت ها را جدی نموده بود. به ویژه اینکه برخی مقامات اجرائی پیش از این، تعامل را برای همه جهان مطرح کرده بودند.

از نگاه شرایط و اصول تعامل، ریاست محترم جمهور نیز چند روز پیش در همایش با روسای نمایندگیهای خارج از کشور تعامل با جهان را مطرح کردند اما تحلیل کارشناسانه و منصفانه اشارات ایشان، موید اینست که این معیار یا خط مشی را به صورت مطلق یا بی قید و شرط طرح نکردند. زیرا وی تاکید داشت که تامین «منافع ملی» به عنوان خط قرمز کشور در همه تعاملات است. از این لحاظ، این شرط ماهیتی ایجاد و بکارگیری ظرفیت های سیاست خارجی، بسیار مهم و مثبت بود. اما نکته ای جای آن بسیار خالی بود، دامنه اعمال سیاست خارجی مبتنی بر تعامل بود. اینکه دشمنان قسم خورده نظام، با رژیم های ساختگی و جعلی، با نظام سلطه ای که هرگز از دشمنی علیه ایران اسلامی دست برنداشته، قابلیت آن را ندارند که مشمول تعامل تلقی شوند، در نقطه نظرات فوق نبود. به ویژه تعامل ناپذیری امریکا و رژیم غاصب صهیونیست، حلقه مفقوده اشارات فوق بود.

رهبری معظم نظام که همواره از اشراف و تدبیر بزرگوارانه خود برای هدایت امور حیاتی کشور استفاده کرده و سیاست خارجی را نیز بارها هدایت و اصلاح نموده اند، در بیانات روز چهارشنبه معیارهای تعامل در سیاست خارجی کشور را تصحیح کردند. بدین ترتیب، ضمن تائید کلی آن چه رئیس جمهور بر اساس مبانی دینی، آرمان های نظام و آموزه های رهبری و امام راحل گفته بودند، دو معیار مهم دیگر را که اشاره نشده بود، به صورت دقیق و شفاف مطرح کردند تا تعامل سازنده با جهان، حد و حدود دقیقش روشن شود و حاکمیت و پایداری ارزشهای اساسی نظام بر این خط مشی سیاست خارجی تضمین گردد.

رهبری در این زمینه، نکات مهمی را مطرح کردند که تصحیح کننده تعامل جهانی است و به آن دقت می بخشد. ایشان با تأیید سخنان دو روز قبل رئیس جمهور در جمع سفیران و کارداران درخصوص تعامل با همه دنیا افزودند: در این میان دو استثنا وجود دارد رژیم صهیونیستی و امریکا. در این رابطه، رهبری هم دلایل نفی تعامل با امریکا را تشریح کردند و هم ضررهای راهبردی مذاکره در این خصوص را برشمردند. 

بنابراین، تعامل با جهان در صورتی که بر پایه ارزشهای نظام و منافع ملی باشد، یک خط مشی مطلوب است. اما بر اساس آموزه های رهبری، این خط مشی اولاً شامل رژیم اشغالگر قدس نمی شود و مبنای این امر، ذات نامشروع این رژیم است. ثانیاً در مورد امریکا نیز این خط مشی اثرگذار و مفید نیست. زیرا این کشور نیز ذات خصمانه ای دارد و با ماهیت و هویت اسلامی این کشور مشکل دارد. ضمن اینکه تجارب مذاکرات هسته ای هم این نکته را قابت کرده است.

صرفنظر از رژیم صهیونیستی که امحای آن از وعده های الهی و سیاست های تغییر ناپذیر نظام است، مساله نفی تعامل با امریکا یک چشم انداز و افق روشن تاثیرگذار بر سیاست خارجی ج.ا.ایران دارد. از آنجا که ممکن است برخی افراد در عرصه سیاست خارجی تصور کنند که از طریق مذاکره می توان با امریکا تعامل کرد و رابطه عادی برقرار نمود، پیام رهبری این است که این امیدها، واهی و بی اساس است و قطعاً ابعاد رسمی سیاست خارجی کشور نباید برنامه دیپلماسی را بر این اساس طرح ریزی نمایند. البته مساله دیپلماسی هسته ای طبق راهبردهای نظام، همچنان ادامه خواهد یافت ولی کارگزاران سیاست خارجی باید دامنه اثرگذاری این مذاکرات را دقیقاً درک کرده، امیدی به تغییر رفتار و سیاست امریکا نداشته باشند .زیرا این کشور هم بالذات همچنان شیطان بزرگ است و هم عملاً به عنوان یک دشمن ایران اسلامی، بازیگری و برنامه ریزی های خصمانه خود را متوقف نخواهد کرد.

نقشه راه سیاست خارجی کشور در قبال آمریکا را رهبری این گونه ترسیم فرموده‌اند: